Ηλεκτρισμός από τον ήλιο

Η ενεργειακή μετάβαση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στην χώρα μας. Οι ρυθμοί ανάπτυξης νέων έργων ΑΠΕ είναι αλματώδεις, με τις επενδύσεις σε νέα φωτοβολταϊκά έργα να αναμένονται σε επίπεδα ρεκόρ για το 2022-2023.

Οι στόχοι σε φωτοβολταϊκή ισχύ μέχρι το 2030 που περιλαμβάνονται στο τρέχον Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) εκτιμάται ότι θα επιτευχθούν ήδη πριν τα μισά της παρούσας δεκαετίας. Οι επικαιροποιημένοι στόχοι που θα ενσωματωθούν στο νέο ΕΣΕΚ από το ΥΠΕΝ αναμένεται να είναι σημαντικά αυξημένοι και να αντικατοπτρίζουν την αλματώδη πορεία ανάπτυξης και ωριμότητας της αντίστοιχης αγοράς.

Η τρέχουσα ενεργειακή μετάβαση δε θα πρέπει να μετασχηματίσει την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα σε εξάρτηση για αναγκαίες πρώτες ύλες.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επίτευξη του προτεινόμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στόχου για 45% ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα προϋποθέτει την ραγδαία ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών με σημαντική προσθήκη νέας ισχύος πάνω από 320GW μέχρι το 2025, αντιπροσωπεύοντας φωτοβολταϊκή ισχύ άνω του διπλασίου του σημερινού επιπέδου, και σχεδόν 600GW μέχρι το 2030.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, η υλοποίηση επενδύσεων σε μεγάλης κλίμακας (utility-scale) φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, συμπληρωματικά με τις μικρότερης κλίμακας διεσπαρμένες μονάδες, κρίνονται ως κρίσιμης σημασίας για την επιτυχή έκβαση της ενεργειακής μετάβασης. Τα συγκεκριμένης κλίμακας έργα αξιοποιούν την αξιοσημείωτη υπάρχουσα τεχνογνωσία, τις οικονομίες κλίμακας στον εξοπλισμό και τις διαθέσιμες υποδομές σε διασυνδέσεις που προϋπήρχαν και παύουν σταδιακά να εξυπηρετούν την συμβατική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα μεγάλα φωτοβολταϊκά έργα αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του ενεργειακού κόστους σε ενεργοβόρους τομείς της οικονομίας, όπως βιομηχανίες και υπηρεσίες, και συνακόλουθα των τιμών προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό θα καταστεί εφικτό μέσα από την σύναψη αντίστοιχων διμερών συμβολαίων αγοραπωλησίας ενέργειας (PPA) μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, που θα αντικατοπτρίζουν το χαμηλό σταθμισμένο κόστος παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά και θα παρέχουν «ασπίδα» προστασίας στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές έναντι των συνεχώς μεταβαλλόμενων τιμών των ορυκτών καυσίμων στις διεθνείς αγορές.
Η Ευρώπη στηρίζεται σε εισαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών και εξοπλισμού απαραίτητων για την απανθρακοποίηση, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των φωτοβολταϊκών πανέλων και των μπαταριών.

Η παραγωγή και επεξεργασία πολλών κρίσιμων υλικών που είναι απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση είναι συγκεντρωμένη σε λίγες χώρες. Χαρακτηριστικά, η Κίνα αποτελεί τον κύριο προμηθευτή φωτοβολταϊκών πανέλων κατά 70% και εξοπλισμού μπαταριών ιόντων λιθίου κατά 60%.
Η οικοδόμηση συνεργειών με προμηθευτές κρίσιμων «πράσινων» υλικών σε ένα πλαίσιο διευρυμένου συνόλου εξαγωγικών χωρών αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την διασφάλιση της απροβλημάτιστης πορείας της τρέχουσας ενεργειακής μετάβασης.

Ο πληθωρισμός αποτελεί μια σημαντική παράμετρο στην εξέλιξη της τρέχουσας ενεργειακής μετάβασης. Η υφιστάμενη σημαντική αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, σε συνέχεια της μακράς περιόδου μείωσης των τιμών, που επιταχύνθηκε από τις οικονομίες κλίμακας και τις συνεχείς επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη κατά την διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ομαλή εξέλιξη της απανθρακοποίησης.

Συγκεκριμένα, η αύξηση του κόστους των μπαταριών που καταγράφηκε το 2022, για πρώτη φορά στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, καταδεικνύει τις σημαντικές πληθωριστικές τάσεις που επηρεάζουν αξιοσημείωτα και τον τομέα της ενέργειας.

Πλήρης κάλυψη της ζήτησης ενέργειας δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί με χρήση μίας αποκλειστικά τεχνολογίας. Στην προσπάθεια για πλήρη απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος είναι αναγκαία η συνέργεια μεταξύ των διαφορετικών τεχνολογιών ΑΠΕ και η εισαγωγή αποδοτικών επιλογών αποθήκευσης ενέργειας, τόσο σε βραχυπρόθεσμο (π.χ. μπαταρίες) όσο και σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα (π.χ. υδρογόνο).

Η αναβάθμιση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δικτύων αποτελεί προαπαιτούμενο για την μεγαλύτερη δυνατή διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Από την πλευρά του ο ΑΔΜΗΕ υλοποιεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ανάπτυξης που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την επέκταση του υφιστάμενου διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου για ενσωμάτωση ΑΠΕ από 18GW σε 28GW μέχρι το 2030. Με αυτόν τον τρόπο συμβάλλει καθοριστικά, μέσα και από την ενίσχυση των διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων, στην ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα της χώρας. Κλειδί για την βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων υποδομών αποτελεί η δέσμευση των συμμετεχόντων στην αγορά, που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο, για άμεση υλοποίηση των εν λόγω επενδύσεων σε νέα έργα ΑΠΕ.

Σε επίπεδο ηλεκτρικών δικτύων, ο ψηφιακός μετασχηματισμός που βρίσκεται σε εξέλιξη και η μετάβαση των δικτύων από παραδοσιακά σε έξυπνα συστήματα αναμένεται να επιτρέψει την εισαγωγή σημαντικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και από διεσπαρμένες μονάδες ΑΠΕ, εκεί που η φωτοβολταϊκή τεχνολογία κατέχει εξέχουσα θέση.

Ο όμιλος ΔΕΗ διαδραματίζει καίριο ρόλο στην τρέχουσα ενεργειακή μετάβαση με το σημαντικό πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης και με την υλοποίηση αξιοσημείωτων νέων έργων ΑΠΕ να βρίσκονται στον πυρήνα αυτής. Στον τομέα των ΑΠΕ, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες φιλοδοξεί να καταστεί η εταιρεία με το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο έργων καθαρής ενέργειας στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών μονάδων μεγάλης κλίμακας επέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη του επενδυτικού πλάνου της εταιρείας.

Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η κατασκευή του φωτοβολταϊκού έργου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες ισχύος 200MW στην Πτολεμαΐδα, μέρος του μεγαλύτερου cluster έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα, καθώς και του φωτοβολταϊκού έργου ισχύος 50MW στην Μεγαλόπολη, του πρώτου έργου για το οποίο θα συναφθεί PPA εντός του ομίλου ΔΕΗ. Επίσης, έχει ξεκινήσει ή θα ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή επιπρόσθετων φωτοβολταϊκών έργων συνολικής ισχύος άνω των 700MW, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού φωτοβολταϊκού έργου Ορυχείο ΔΕΗ Πτολεμαΐδα ισχύος 550MW που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα φωτοβολταϊκά έργα στην Ευρώπη.

Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες διαθέτει μια διευρυμένη «δεξαμενή» έργων ΑΠΕ υψηλής τεχνικής και αδειοδοτικής ωριμότητας, καθώς 4GW βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο αδειοδότησης, έργα ισχύος 2,2GW έχουν εξασφαλίσει όρους σύνδεσης, και περίπου 1,8GW περιβαλλοντικούς όρους. Το επιχειρηματικό πλάνο της εταιρείας προβλέπει η εγκατεστημένη ισχύς των έργων ΑΠΕ να φθάσει το 1,5GW μέχρι το 2023 και να διαμορφωθεί στα επίπεδα των 5GW σε βάθος πενταετίας.

Η βασική πρόκληση για το 2023 και μετέπειτα είναι να διατηρηθεί η ευοίωνη προοπτική του τομέα των φωτοβολταϊκών και, εν γένει, των ΑΠΕ, με βασικούς συντελεστές τους φορείς χάραξης πολιτικής και λήψης επενδυτικών αποφάσεων και, κυρίως και πάνω από όλα, το κοινωνικό σύνολο.
Οι επενδύσεις σε νέα έργα ΑΠΕ, η επέκταση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, η ψηφιοποίηση και η ενίσχυση του δικτύου πρέπει να γίνουν με ακόμα μεγαλύτερη ένταση τα επόμενα χρόνια. Σε αυτό οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να δρουν επικουρικά μέσα από την υιοθέτηση ξεκάθαρων πολιτικών που εξασφαλίζουν την αναγκαία επενδυτική σταθερότητα.

Η προσπάθεια για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας πρέπει να συνεχιστεί με ακόμα μεγαλύτερους ρυθμούς για ένα πιο βιώσιμο μέλλον για τους πολίτες και το περιβάλλον.

Ο Κωνσταντίνος Μαύρος είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες.