Η κλιματική αλλαγή αναγκάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει την αντιπυρική προστασία της διπλασιάζοντας τον στόλο των πυροσβεστικών εναέριων μέσων.
Το 2022 ήταν μια χρονιά ρεκόρ από άποψη πυρκαγιών στην ΕΕ. Η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία υπέστησαν πέρυσι τα μεγαλύτερα πλήγματα, ενώ σημαντικά προβλήματα αντιμετώπισαν επίσης η Ελλάδα, η Τσεχία, η Γερμανία, η Σλοβενία και άλλες, ασυνήθιστες σε τέτοια φαινόμενα, ευρωπαϊκές περιοχές. Συνολικά, το 2022, 20 κράτη-μέλη κατέγραψαν περισσότερες καμένες εκτάσεις από τον μέσο όρο, με τον κίνδυνο των δασικών πυρκαγιών να επεκτείνεται σε περιοχές πολύ πιο βόρεια από τη ζώνη της Μεσογείου. Το κοινωνικό, οικονομικό, και περιβαλλοντικό κόστος είναι βαρύ για ολόκληρη την Ευρώπη.
Αλλά και το φετινό καλοκαίρι προβλέπεται δύσκολο, σύμφωνα με τον Επίτροπο Διαχείρισης Κρίσεων της ΕΕ Janez Lenarcic ο οποίος παρουσίασε τα μέτρα προστασίας της ΕΕ ενόψει της αντιπυρικής περιόδου. Σε εκδήλωση για τους εκπροσώπους του Τύπου στην Αθήνα, ο προϊστάμενος επικοινωνίας της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΕCHO) Ζαχαρίας Γιακουμής ανέλυσε τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, τονίζοντας ότι οι δασικές πυρκαγιές ανησυχούν όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και η τάση εκδήλωσής τους τα τελευταία 15 χρόνια είναι αυξητική.
Σύμφωνα με το σύστημα EFFIS (European Forest Fire Information System), το οποίο επικαλέστηκε ο Ζ. Γιακουμής, το 2023 εκτιμάται ότι θα είναι δύσκολη περίοδος με τη θερμοκρασία πάνω από τον μέσο όρο. Πέρυσι τα δύο τρίτα της Ευρώπης επηρεάστηκαν από την ξηρασία και την εκδήλωση πυρκαγιών, ενώ φέτος αναμένεται περισσότερη ξηρασία στη βορειοανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη.
Για το 2023, η ΕΕ έχει διπλασιάσει τον πυροσβεστικό στόλο rescEU: από 13 σε 28 αεροσκάφη (10 πυροσβεστικά αεροσκάφη, 14 ελαφρά αμφίβια αεροσκάφη και τέσσερα ελικόπτερα). Φέτος επίσης εδραιώνεται και το πιλοτικό πρόγραμμα για 450 πυροσβέστες από 11 κράτη μέλη, οι οποίοι θα μπορούν να εγκατασταθούν σε Γαλλία, Ελλάδα και Πορτογαλία, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, για να συνδράμουν τις εγχώριες δυνάμεις. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα θα διατεθούν 205 πυροσβέστες από χώρες-μέλη της ΕΕ μαζί με τέσσερα επιπλέον αεροσκάφη – δύο Canadair, ένα ελικόπτερο και δύο ελαφρύτερα αεροπλάνα – που θα επιχειρούν στη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν.
Στον πυρήνα της προσπάθειας βρίσκεται Το Κέντρο Συντονισμού Εκτάκτων Αναγκών (ERCC), το οποίο διαθέτει εμπειρογνώμονες, έχει ανοικτό δίαυλο με τις κρατικές αρχές και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, και εκτός από τα κράτη μέλη συμμετέχουν σ΄ αυτόν ακόμη 9 χώρες. Όπως είπε ο Ζ. Γιακουμής, ο μηχανισμός ενισχύθηκε σημαντικά το 2019 με εξοπλισμό και πυροσβεστικά μέσα, εξαιτίας τις κλιματικής αλλαγής, του κορονοϊού και του πολέμου της Ουκρανίας που έχουν διογκώσει τα προβλήματα. Η Ελλάδα έχει ενεργοποιήσει τον μηχανισμό 25 φορές από το 2005, από τις οποίες οι 18-19 για πυρκαγιές. Το 2021 έγινε η μεγαλύτερη κινητοποίηση του μηχανισμού για την αντιμετώπιση πυρκαγιών στη χώρα μας, με βοήθεια από 11 χώρες με 9 Canadair και ελικόπτερα και κινητοποίηση άνω των 1.000 πυροσβεστών και 200 οχημάτων.
Η συντονισμένη προσέγγιση από την ΕΕ για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών είναι αναγκαία όταν οι έκτακτες καταστάσεις υπερβαίνουν τις εθνικές ικανότητες αντιμετώπισης. Στην περίπτωση αυτή, η χώρα μπορεί να ζητήσει βοήθεια μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Μόλις ενεργοποιηθεί, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΕΕ συντονίζει και χρηματοδοτεί τη βοήθεια που παρέχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ και εννέα επιπλέον συμμετέχοντα κράτη μέσω οικειοθελών προσφορών.
Επίσης, η ΕΕ έχει δημιουργήσει την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας, ώστε να διαθέτει τον αναγκαίο αριθμό άμεσα διαθέσιμων ικανοτήτων πολιτικής προστασίας και να έχει δυνατότητα ισχυρότερης και συνεκτικής συλλογικής αντιμετώπισης. Σε περίπτωση που η κατάσταση έκτακτης ανάγκης απαιτεί επιπλέον βοήθεια διάσωσης, παρεμβαίνει το πυροσβεστικό απόθεμα του rescEU, το οποίο παρέχει επιπλέον μέσα για την αντιμετώπιση καταστροφών στην Ευρώπη.
Τέλος, το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών παρακολουθεί την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών με τη στήριξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, όπως το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές, ενώ η υπηρεσία δορυφορικής χαρτογράφησης έκτακτης ανάγκης Copernicus της ΕΕ συμπληρώνει τις επιχειρήσεις με λεπτομερείς πληροφορίες από το διάστημα.
Φωτο: Πυροσβεστικό αεροσκάφος της rescEU (© 2020, Ismael Jorda / MBS)