Δρ Φυσικών Επιστημών, τ.διευθυντής Νέας Οικολογίας, τ.διευθυντής Greenpeace, τ.υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ, τ.συνεργάτης ΕΡΤ, αρθρογράφος (ΒΗΜΑ, ΝΕΑ, Athens Voice) δοκιμιογράφος και συγγραφέας. Βιβλία μεταξύ άλλων: Παράθυρο στην Κρίση (Μεταίχμιο), το Δίλημμα της Πεταλούδας (Ακαδημία Αθηνών), η Καταγωγή του Φωτός (Αλεξάνδρεια). Σήμερα είναι σύμβουλος τοπικής ανάπτυξης.
Η επαναφορά της συζήτησης και των κινητοποιήσεων για την «μη ιδιωτικοποίηση του νερού» με αφορμή κάποια δευτερεύουσα κυβερνητική πράξη (δημιουργία ρυθμιστικής αρχής) επιβεβαιώνει ότι τα κίνητρα των υποκινητών είναι προσχηματικώς περιβαλλοντικά και αποκαλύπτουν έλλειψη σοβαρών αντιπολιτευτικών ζητημάτων.
Το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), ως η μοναδική ολοκληρωμένη εφαρμογή μεγάλης κλίμακας στη χώρα, θα μπορούσε να είναι ένα Ανοιχτό Πανεπιστήμιο για την Αειφορία στην Πράξη. Μπορεί να εξομοιωθεί με έναν «ζωντανό οργανισμό» που πρέπει να τραφεί και να ζήσει, όχι όμως σε βάρος του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.
Οι επιστημονικές και κατ’ επέκταση πολιτικές αντιπαραθέσεις σχετικά με την έκταση και την προέλευση της κλιματικής κρίσης μπορεί να συντείνουν σε μια παραγωγική συζήτηση, αρκεί να μην οδηγούν στην αδράνεια. Τα λάθη επίσης – σε ένα τόσο πολύπλοκο κόσμο – επιτρέπονται. Όσοι όμως θέλουν την απόλυτη βεβαιότητα διάλεξαν απλώς λάθος λεωφορείο.
Ταξιδεύοντας κανείς στην Ελλάδα, αλλά πλέον και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, σε μια καθαρή μέρα, είναι όλο και πιο πιθανό να διασταυρωθεί με μια μικρότερη ή μεγαλύτερη μονάδα φωτοβολταϊκών πάνελς που αστράφτουν στον ήλιο. Για τον πολύ κόσμο αυτό είναι ένα θετικό σημάδι, όπως άλλωστε δείχνουν και οι περισσότερες έρευνες κοινής γνώμης: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η προτιμώμενη διέξοδος (για τους πολίτες της ΕΕ) από την κλιματική κρίση, και είναι κάτι που πρέπει να συνεχισθεί.
«Η παραγωγή ενέργειας μέσω της πυρηνικής σύντηξης που επετεύχθη στο εργαστήριο» και πήρε μεγάλες διστάσεις στα media, «αυτή τη στιγμή αρκεί για να δουλέψουν περίπου 10 ηλεκτρικοί βραστήρες με νερό...» δήλωσε στο Reuters ο Tony Roulstone, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, κόντρα στη μεγάλη αισιοδοξία που γέννησε το σχετικό πρόσφατο πείραμα στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Livermore της Καλιφόρνια.
Ο εμπορικός και παραγωγικός κλεφτοπόλεμος που διεξάγεται αυτή τη στιγμή γύρω από το λίθιο, το σημαντικότερο υλικό για τις νέες μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, καθώς και μέρους των συστημάτων αποθήκευσης της ενέργειας των ΑΠΕ, θα μπορούσε να σημάνει την αρχή του «πολέμου για το λίθιο» αντίστοιχου με τον «πόλεμο του πετρελαίου». Μπορεί και όχι. Μπορεί δηλαδή οι ενδιαφερόμενες βιομηχανικές χώρες να τα βρουν μεταξύ τους, μέσα από έναν διεθνή καταμερισμό. Όχι στη βάση μιας τυπικής συμφωνίας, αλλά με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Σενάριο αφελώς αισιόδοξο.
Η σχετική αισιοδοξία ορισμένων κύκλων, μετά την αναθέρμανση της συζήτησης για την πυρηνική ενέργεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μετριάζεται από την δυστροπία της πραγματικότητας. Η οποία, αν δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο γι αυτήν, λένε ήδη στη Γαλλία.
Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση είναι εξ ορισμού υπόθεση των ολίγων, ενός στενού δηλαδή κύκλου πολιτειακών και κοινωνικών παραγόντων, οι οποίοι καλύπτουν ένα πολύ μικρό ποσοστό του τμήματος εκείνου της κοινωνίας των πολιτών που θα είχε ενδιαφέρον και συμφέρον να συμμετέχει στη διαμόρφωση του σχεδιασμού και στη λήψη αποφάσεων. Εναλλακτικά, υπάρχει και η διαδικασία του εκ των υστέρων ελέγχου. Τα όργανα όμως που θεσπίστηκαν γι’ αυτό το σκοπό, ειδικά και τακτικά δικαστήρια ή οι ψηφισμένες αρχές (π.χ. Συνθήκη του Aarhus), έχουν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα.
Οι πολιτικές για το κλίμα εμπεριέχουν μια ιδιαίτερη μορφή περιορισμού των εξουσιών – αφού εκχωρούν δικαιοδοσίες σε υπερεθνικούς οργανισμούς – με αντανακλάσεις στον πολιτικό λόγο, στην εκπαίδευση και στα ίδια τα δικαιώματα. Δημιουργούν όμως και νέα πεδία εξουσίας.
Η κρίση με το φυσικό αέριο και ο δεκαπλασιασμός της τιμής του μπορεί να φέρει τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στην πρώτη γραμμή. Να ανοίξει, δηλαδή, ο φάκελος που κοιμάται 12 ολόκληρα χρόνια.
Η επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι διπλή: να επιτευχθούν οι στόχοι για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (AΠΕ) και το Κλίμα, τηρώντας παράλληλα τη νομοθεσία για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας.
Αν είναι να απαγορεύσουμε τους νέους δρόμους, ας το κάνουμε συνολικά. Δεν χρειάζεται ν’αρχίσουμε απ’ τα αιολικά πάρκα. Μπορούμε να αρχίσουμε με το δρόμο Ιωαννίνων – Κακαβιάς.
Η βιωσιμότητα είναι ένα παγκόσμιο καθήκον που πρέπει να εκτελεστεί σε μεγάλο βαθμό από τις εθνικές κυβερνήσεις. Τι μπορούμε να μάθουμε από μια χώρα πρωτοπόρο — τη Φινλανδία;
Δύο κύριες δέσμες μέτρων για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ναυτιλίας εντός της ΕΕ αναμένεται να τεθούν σταδιακά σε ισχύ από το 2024 και μετά, δημιουργώντας νέα οικονομικά δεδομένα και για τον ελληνικό στόλο.
Η ΕΕ μπορεί να προσφέρει περισσότερα στην πράσινη βιομηχανία με ένα ισχυρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο και αξιόπιστη τιμολόγηση του άνθρακα.
Με την αιολική και την ηλιακή ενέργεια να φτάνουν το ρεκόρ του 12% της παγκόσμιας ηλεκτρικής παραγωγής το 2022, μπορούμε να ελπίζουμε ότι ήδη από το 2023 οι ΑΠΕ θα μπορούσαν να ωθήσουν τον κόσμο σε μια νέα εποχή μείωσης της κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων και, ως εκ τούτου, της επιθυμητής μείωσης των εκπομπών στον τομέα της ενέργειας.
Οι επιλογές βιβλίων που ακολουθούν προσεγγίζουν πολύπλευρα το ζήτημα της κλιματικής κρίσης, και μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις ενός μεγάλου φάσματος αναγνωστών, με διαφορετικό επίπεδο ενημέρωσης.
