Συνδυασμοί φυτών όταν φυτεύονται μαζί ευδοκιμούν πολλές φορές καλύτερα από τις μονοκαλλιέργειες. Αυτή τη σημαντική διαπίστωση έκανε πριν από 150 χρόνια ο Κάρολος Δαρβίνος.
Χρειάστηκε να περάσει ενάμισης αιώνας – κατά ειρωνικό τρόπο, περίπου όσος χρόνος απαιτείται για να ωριμάσει μια βελανιδιά – και μια κλιματική κρίση, για να κινητοποιηθούν οι κυβερνήσεις και οι ιδιοκτήτες γης και να αρχίσουν να εφαρμόζουν την ιδέα του Δαρβίνου.
Κανένα ανθρώπινο τεχνολογικό μέσο δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα δάση στην απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και την αποθήκευσή του. Κορυφαίοι ερευνητές που ασχολούνται με τα δάση και την κλιματική αλλαγή διερευνούν τώρα την ιδέα του Δαρβίνου: τη συνδυαστική φύτευση πολλών διαφορετικών φυτικών ειδών ώστε να ενισχυθεί η συνολική απόδοσή τους. Επιστήμονες και πολιτικοί από την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τη Σουηδία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ συναντήθηκαν πρόσφατα για να συζητήσουν εάν βάσει της ιδέας του Δαρβίνου μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα δάση που θα απορροφούν και θα αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα με μεγάλη αποτελεσματικότητα.
Γιατί περισσότερα δάση;
Τα δάση αποτελούν ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Μπορούμε να τα παρομοιάσουμε με πολύπλοκες μηχανές με εκατομμύρια εξαρτήματα. Εάν γίνει με λάθος τρόπο, η δενδροφύτευση μπορεί να προκαλέσει οικολογική ζημιά, ιδιαίτερα εάν περιοριστεί σε ένα μόνο είδος φυτού, αφού είναι πια διαπιστωμένο ότι τα καλύτερα και τα πιο υγιή δάση είναι αυτά με τη μεγαλύτερη ποικιλία δέντρων και μάλιστα διαφόρων ηλικιών. Με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσονται δύο έως τέσσερις φορές περισσότερο, μεγιστοποιώντας την ικανότητά τους να δεσμεύουν CO2, αλλά και την ανθεκτικότητά τους σε ασθένειες, στην κλιματική αλλαγή και στις ακραίες καιρικές συνθήκες. Στα μικτά δάση, κάθε είδος έχει πρόσβαση σε διαφορετικές πηγές θρεπτικών συστατικών, ενώ τα φυτά με χοντρό μίσχο απορροφούν περισσότερο άνθρακα. Τα μικτά δάση είναι επίσης πιο ανθεκτικά στις ασθένειες, αφού εκεί η κατανομή των πληθυσμών παρασίτων και παθογόνων μικροοργανισμών είναι πιο αραιή.
Η σημαντική αυτή παρατήρηση του Δαρβίνου βρίσκεται στο τέταρτο κεφάλαιο του διάσημου βιβλίου του On the Origin of the Species που έγραψε το 1859. Μια ογκώδης οικολογική βιβλιογραφία έχει βασιστεί στη μελέτη του λεγόμενου «Φαινομένου του Δαρβίνου», το οποίο ωστόσο, παραμένει έξω από την κρατούσα αντίληψη για τη δασοκομία, με ελάχιστους πόρους να κατευθύνονται στην ευρύτερη εφαρμογή της τεχνικής αυτής.
Ο Δαρβίνος είναι ως γνωστόν ο «πατέρας» της Θεωρίας της Εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, διαδικασία με την οποία τα γονίδια προσαρμόζονται ανάλογα με το περιβάλλον τους. Δυστυχώς για τον πλανήτη, οι αλλαγές που προκαλεί ο άνθρωπος στο περιβάλλον υπερκεράζουν την εξέλιξη των γονιδίων, όταν πρόκειται για μεγαλύτερους οργανισμούς με αργότερους ρυθμούς ανάπτυξης, όπως τα δέντρα.
Οι σύγχρονες τεχνικές επεξεργασίας γονιδίων – η άμεση επέμβαση στο DNA – μπορούν να βοηθήσουν στην επιτάχυνση της διαδικασίας προσαρμογής μετά τον εντοπισμό των σχετικών γονιδίων στο εργαστήριο. Αλλά μόνο αν αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι ρότα θα μπορέσει τελικά να εξισορροπηθεί και πάλι ο κύκλος του άνθρακα και να επανέλθουμε σε μια ασφαλή πορεία.
Όσο πιο υγιή τα δέντρα τόσο περισσότερο CO2 απορροφούν
Η μέθοδος του Δαρβίνου εφαρμόστηκε πρόσφατα στο κτήμα Norbury Park 6.000 στρεμμάτων στην κεντρική Αγγλία. Πέτυχε να αυξήσει την ικανότητα του δάσους να δεσμεύει περισσότερους από 5.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως και να είναι ίσως το μόνο κτήμα με αρνητικό ανθρακικό αποτύπωμα στη Βρετανία. Τέτοια εντυπωσιακά αποτελέσματα δεν προκύπτουν τυχαία, ούτε μπήγοντας μερικά δέντρα στη γη. Χρειάζεται φροντίδα και γνώση.
Δάση με δέντρα διαφορετικών ηλικιών, παρέχουν επίσης συνεχώς υλοτομική δυνατότητα, και επομένως σταθερές θέσεις εργασίας σε βάθος χρόνου, σε πλήρη αντίθεση με τις άλλες μεθόδους δασοκομίας, όπου μεγάλες εκτάσεις υλοτομούνται και εκκαθαρίζονται ταυτόχρονα. Είναι αδύνατο να φυτέψει κανείς ένα «δάσος». Μπορούμε όμως να φυτέψουμε μια περιοχή με τρόπο ώστε να ευδοκιμήσει και να γίνει δάσος προς όφελος των επόμενων γενεών. Τα δάση είναι απαραίτητα ως μια πρακτική, αξιόπιστη και σωστή αντίδραση στην κλιματική κρίση και τη μείωση της βιοποικιλότητας. Αρκεί να ακολουθήσουμε το δρόμο που μας έδειξε ο Δαρβίνος.
Πηγή: The Conversation