Οι επιλογές βιβλίων που ακολουθούν προσεγγίζουν πολύπλευρα το ζήτημα της κλιματικής κρίσης, και μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις ενός μεγάλου φάσματος αναγνωστών, με διαφορετικό επίπεδο ενημέρωσης.
Τα περισσότερα δεν αρκούνται στην περιγραφή του προβλήματος, αλλά περιέχουν προτάσεις και τρόπους αντίδρασης, από τις αλλαγές που μπορεί να κάνει ο ευαισθητοποιημένος πολίτης στην καθημερινότητά του έως το πώς μπορεί να απαντήσει στους αρνητές της κλιματικής αλλαγής. Άλλα προειδοποιούν με ζοφερό τρόπο για την επικείμενη καταστροφή του κόσμου και άλλα προτείνουν τρόπους συλλογικής δράσης. Τα 8 αυτά βιβλία, γραμμένα πρόσφατα ή και παλαιότερα, σίγουρα θα μας ενημερώσουν σφαιρικά, θα μας ταρακουνήσουν, θα μας προβληματίσουν και θα μας κινητοποιήσουν ώστε να συμβάλουμε σε μια πιθανή λύση με όποιο τρόπο μπορεί ο καθένας:
- The Heat is On: the Climate Crisis, The Cover-Up, The Prescription (1998)
- The End of Nature (2006)
- Learning to Die in the Anthropocene, Reflections on the End of a Civilization (2015)
- This is Not a Drill (2019)
- McSweeney’s Issue 58, 2040 A.D. (2019)
- The Uninhabitable Earth, Life After Warming (2020)
- Facing the Climate Emergency, How to Transform Yourself with Climate Truth (2020)
- This Book Will (Help) Cool the Climate, 50 Ways to Cut Pollution, Speak Up and Protect our Planet! (2021).
The Heat is On: The Climate Crisis, του Ross Gelbspan, είναι πρωτοποριακό στο είδος του, γραμμένο το 1998, και κυκλοφορεί σε αναθεωρημένη έκδοση. Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι ιδιαίτερα δύσκολο στην αντιμετώπισή του, ακόμα κι αν όλες οι πλευρές συμφωνούσαν ως προς τα βασικά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το θέμα έχει διχάσει την κοινή γνώμη και τον πολιτικό κόσμο. Το βιβλίο αυτό, που υπογράφει ο βραβευμένος με Πούλιτζερ δημοσιογράφος Ross Gelbspan, ήταν ίσως το πρώτο που εξέτασε σφαιρικά την πηγή του σκεπτικισμού γύρω από το ζήτημα και τον τρόπο που εκδηλώνεται μέσα στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Παρόλο που γράφτηκε πριν από 25 χρόνια, τα σημεία που θίγει εξακολουθούν να απασχολούν. Εάν δεν αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και δεν πετύχουμε την εφαρμογή της κατάλληλης πολιτικής, η λύση θα είναι ανέφικτη.
Ο Bill McKibben, Αμερικανός δημοσιογράφος, ερευνητής και ιδρυτής της περιβαλλοντικής οργάνωσης “350.org”, παρουσίασε το 2006 τοThe End of Nature, το πρώτο βιβλίο ευρείας κατανάλωσης πάνω στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Με καθαρή και κατανοητή γλώσσα ο McKibben υποστηρίζει ότι η Φύση έχει αλλοιωθεί σε τέτοιο βαθμό από τις ανθρώπινες επεμβάσεις που δεν μπορούμε να μιλάμε για ανέγγιχτο, παρθένο φυσικό περιβάλλον ξέχωρο από τον άνθρωπο. Η σοβαρότερη επίδραση που έχει δεχτεί είναι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και το βιβλίο αυτό, κλασικό πλέον στο είδος του, παρουσιάζει σφαιρικά το θέμα.
Στο βιβλίο του Learning to Die in the Anthropocene οRoy Scranton προειδοποιεί με τρόπο δραματικό και ζοφερό για την επερχόμενη καταστροφή. Αναλύει περιεκτικά και ωμά τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ήδη ο ανθρώπινος πολιτισμός σε ένα σύγγραμμα σχετικά σύντομο και κοφτερό σαν λεπίδι. Οι αναγνώστες που προτιμούν πιο ήπια μορφή γραφής με πιο ελπιδοφόρα μηνύματα ας επιλέξουν τη χρήσιμη συλλογή σύντομων δοκιμίων της Naomi Klein On Fire: The (Burning) Case. Εδώ, η βραβευμένη δημοσιογράφος υποστηρίζει την ανάγκη για μια νέα συμφωνία, το Green New Deal, εξηγώντας πως η λήψη τολμηρών μέτρων για το κλίμα μπορεί να λειτουργήσει ως οδικός χάρτης προς μια δίκαιη και ακμάζουσα κοινωνία.
Η οργάνωση Extinction Rebellion (XR), παγκόσμιο περιβαλλοντικό κίνημα με έδρα τη Βρετανία, έχει στόχο να πιέσει τις κυβερνήσεις -μέσω της πολιτικής ανυπακοής χωρίς βία- να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία της βιοποικιλότητας και την αποτροπή της κοινωνικής και οικολογικής κατάρρευσης. Το This is not a Drill που υπογράφει η οργάνωση είναι ένα συναρπαστικό εγχειρίδιο γεμάτο πληροφορίες σχετικά με το πώς οι κοινότητες μπορούν να συνεργαστούν και να αναλάβουν δράση. Αν και αμφιλεγόμενη, η Extinction Rebellion αδιαμφισβήτητα έχει κατορθώσει να στρέψει το φακό της δημοσιότητας επάνω της και μαζί να φέρει στο επίκεντρο των συζητήσεων το θέμα της κλιματικής αλλαγής περισσότερο από ποτέ.
McSweeney’s Issue 58 σε επιμέλεια έκδοσης των Claire Boyle και Dave Eggers. Πρόκειται για συλλογικό έργων συγγραφέων που επιστρατεύουν τη φαντασία τους για να περιγράψουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο εγγύς μέλλον. Ιστορίες φανταστικές, μελλοντολογικές, μελαγχολικές, νοσταλγικές και συναρπαστικές, γραμμένες από πολλές διαφορετικές οπτικές και βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το 1740 της Κροάτισσας Asja Bakic. Όσοι προτιμούν τις κλασσικές νουβέλες επιστημονικής φαντασίας μπορούν να ανατρέξουν στα έργα του Kim Stanley Robinson, με κορυφαίο το The Ministry for the Future, που επιστρατεύει φανταστικούς, μελλοντικούς αυτόπτες μάρτυρες για να περιγράψουν το πώς θα επηρεάσει η κλιματική αλλαγή την ανθρωπότητα.
Στο βιβλίο του The Uninhabitable Earth ο David Wallace-Wells διερευνά μέσα από ένα πλούσιο και καλογραμμένο υλικό όλες τις πλευρές του ανθρώπινου πολιτισμού που άπτονται του προβλήματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Με γλώσσα γλαφυρή, περιγραφική και εύληπτη, εξηγεί τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους αναγνώστες που μπορεί να μην γνωρίζουν όλες τις πτυχές του περίπλοκου ζητήματος.
Facing the Climate Emergency της Margaret Klein Salamon, ένα πρακτικό βιβλίο αυτοβοήθειας για τον 21ο αιώνα, που μας εμπνέει και μας προκαλεί να ξεπεράσουμε την άρνηση του επείγοντος χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής. Ο θυμός, ο φόβος και η θλίψη θα μας ωθήσουν να γίνουμε συμμέτοχοι στον άμεσα αναγκαίο μετασχηματισμό της κοινωνίας και της οικονομίας.
This Book Will (Help) Cool the Climate, της Isabel Thomas. Χωρίς «δασκαλίστικο» ύφος, προτείνει στα παιδιά 50 τρόπους για να αναλάβουν δράση για το περιβάλλον, όπως το πώς μπορούν να απαντήσουν στους αρνητές της κλιματικής αλλαγής, πώς θα αντισταθούν στην υπερκατανάλωση αγοράζοντας λιγότερα πράγματα, gadgets και ρούχα, ή πώς θα αφήσουν την άγρια ζωή να επιστρέψει στον κήπο τους.
Λήδα Μπουζάλη