Η δημιουργία μιας περιβαλλοντικά φιλικής και βιώσιμης υποδομής υπήρξε εξαρχής μέρος του οράματος και του σχεδιασμού του ΚΠΙΣΝ.

Aπό το μεγάλο Ενεργειακό Στέγαστρο στην οροφή του κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι τις πάμπολλες σχεδιαστικές λεπτομέρειες στις κτιριακές εγκαταστάσεις και στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, η επιταγή για βιωσιμότητα αντανακλάται παντού και αναδύεται ως ένα νέο πρότυπο κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης δημόσιων χώρων και υποδομών.

Βιοκλιματική αρχιτεκτονική

Σε όλα τα κτίρια και στους εσωτερικούς χώρους, έχουν υιοθετηθεί οι αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της αξιοποίησης του φυσικού φωτισμού (φωτο: Γιώργης Γερόλυμπος)

Στα κτίρια έχει εκπονηθεί και εφαρμοστεί ολοκληρωμένη ενεργειακή μελέτη με πρώτο βασικό άξονα τον ορθολογικό σχεδιασμό του κτιριακού κελύφους, αξιοποιώντας τη θέση και τον προσανατολισμό του κτιρίου ως προς τον περιβάλλοντα χώρο και τη διαθέσιμη ηλιακή ακτινοβολία.

Η ηλιοπροστασία των μεγάλης επιφανείας γυάλινων προσόψεων των κτιρίων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος γίνεται με τη χρήση εξωτερικών τυλιγόμενων περσίδων. Η κίνηση ελέγχεται τόσο μέσω αισθητήρων φωτισμού αλλά και κατά βούληση από τους διαχειριστές του κτιριακού συγκροτήματος, για την ελάττωση των φορτίων ηλιασμού, συμβάλλοντας στην μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων.

Η μείωση των θερμικών ροών του κτιρίου επιτυγχάνεται με την κατάλληλη εφαρμογή θερμομόνωσης στα αδιαφανή δομικά στοιχεία, καθώς και με επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων και ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων υψηλής απόδοσης, με τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας.

Στο κτιριακό συγκρότημα δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, με τα μεγάλα γυάλινα ανοίγματα στη ΝΑ πλευρά των κτιρίων. Η Αγορά (χώρος εισόδου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος) περικλείεται από ένα μεγάλου ύψους υαλοστάσιο, ώστε να επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια ως προς το εσωτερικό των αντίστοιχων χώρων. Επίσης γίνεται χρήση φεγγιτών (skylights) για την είσοδο του φωτός σε ζωτικούς χώρους των δύο κτιρίων.

Αυτοματισμοί για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας

Το ΚΠΙΣΝ, όπως κάθε δημόσιος χώρος υψηλής επισκεψιμότητας, έχει αυξημένες και διαρκείς ανάγκες σε θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό και ζεστό νερό. Εξαρχής ο στόχος ήταν αυτές οι ανάγκες να καλύπτονται με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας.

Για το σκοπό αυτό, σε όλους τους χώρους εφαρμόζονται διατάξεις αυτόματου ελέγχου της λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων ενέργειας για τον περιορισμό της άσκοπης χρήσης τους. Στα κτίρια μάλιστα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος εκδόθηκε πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κατά ΚΕΝΑΚ (Φ.Ε.Κ. Β 407/6.4.2010) επιτυγχάνοντας την υψηλότερη ενεργειακή κατηγορία Α+.

Ένα έξυπνο σύστημα διαχείρισης ενέργειας επιτυγχάνει την έγκαιρη διάγνωση βλαβών, τη δυνατότητα απομακρυσμένων χειρισμών και ρυθμίσεων και την αυτοματοποίηση των λειτουργιών. Με το ίδιο σύστημα γίνεται η παρακολούθηση των καταναλώσεων ενέργειας, νερού, φυσικού αερίου, αλλά και της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από το φωτοβολταϊκό σύστημα. Έτσι, εκτός από το κεντρικό σύστημα διαχείρισης των κτιρίων, λειτουργούν: Κεντρικό σύστημα παρακολούθησης ανελκυστήρων, Κεντρικό σύστημα μετρητών ενέργειας, Σύστημα παρακολούθησης ποιότητας νερού του Καναλιού, και Σύστημα ελέγχου φωτισμού.

Στα φωτιστικά σώματα έχει εφαρμοστεί κατά το μεγαλύτερο ποσοστό η τεχνολογία LED που παρέχει τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος. Οι προσόψεις των κτιρίων του ΚΠΙΣΝ είναι εξοπλισμένες με συσκευές αυτόματης σκίασης. Η παραγωγή ζεστού νερού για τον  κλιματισμό (αντλίες θερμότητας) γίνεται με την καύση φυσικού αερίου και όχι πετρελαίου. Η τεχνολογία ανάκτησης θερμότητας προθερμαίνει το νερό χρήσεως και το νερό θέρμανσης. Τα συστήματα αέρα έχουν τη δυνατότητα free cooling, δηλαδή εκμεταλλεύονται την εξωτερική θερμοκρασία κατά τις ενδιάμεσες εποχές του χρόνου με σκοπό τη μείωση της ηλεκτρικής ενέργειας που δαπανάται για τη λειτουργία του κλιματισμού.

Σε πολλά σημεία των κτιρίων, κυρίως αυτών με μεγάλο ύψος, ο κλιματισμός πραγματοποιείται μέσω θερμοκρασιακής διαστρωμάτωσης που δημιουργείται με τη χαμηλή ταχύτητα ροής αέρα, με αποτέλεσμα ο χώρος να κλιματίζεται πλήρως μέχρι το επίπεδο που υπάρχουν επισκέπτες.  

Όπως προαναφέρθηκε, όλος ο φωτισμός ελέγχεται μέσω ενός έξυπνου συστήματος κεντρικής διαχείρισης, όπου με τον κατάλληλο χρονικό προγραμματισμό επιτυγχάνεται το άναμμα και το σβήσιμο του φωτισμού μόνο όταν είναι απαραίτητο. Κύριο λόγο έχει σίγουρα η μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, κάτι στο οποίο στηρίχθηκε και η αρχιτεκτονική σύνθεση του ΚΠΙΣΝ. Επιπλέον, στους περισσότερους χώρους των κτιρίων υπάρχουν ανιχνευτές κίνησης προκειμένου να μην παραμένουν αναμμένα τα φώτα όπου δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία.

Από το 2018 και κάθε χρόνο, το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει το ΚΠΙΣΝ προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σχεδόν το 24% των αναγκών για ηλεκτρική ενέργεια καλύπτεται από τα φωτοβολταϊκά πανέλα τοποθετημένα στο Ενεργειακό Στέγαστρο, ενώ το υπόλοιπο 76% καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική) του παρόχου (green certificates).

Το Ενεργειακό (φωτοβολταϊκό) Στέγαστρο καλύπτει το 24% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια (φωτο: Παύλος Σβορώνος).

Η συμβολή του Ενεργειακού Στεγάστρου είναι κομβικής σημασίας, καθώς η ενέργεια που παράγει συμβάλλει σε σημαντική οικονομική ελάφρυνση, που με τη σειρά της έχει θετικό αντίκτυπο στις δαπάνες του οργανισμού, ενώ τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η παραγωγή ενέργειας ανταποκρίνεται πλήρως στις αρχικές εκτιμήσεις. Το στέγαστρο καταλαμβάνει έκταση δέκα στρεμμάτων και πάνω του είναι τοποθετημένα 5.700 ηλιακά φωτοβολταϊκά στοιχεία (πάνελς) με τα οποία μπορούν να παραχθούν έως και 2,2 γιγαβατώρες (GWh) ανά έτος, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην κάλυψη μεγάλου μέρους των ηλεκτρικών φορτίων του ΚΠΙΣΝ, καθώς και στη σοβαρή μείωση των εκπομπών CO2.  Σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα το καλοκαίρι, η παραγωγή του στεγάστρου μπορεί να καλύψει ακόμα έως και το 100% των ενεργειακών αναγκών του ΚΠΙΣΝ σε ηλεκτρισμό. Σε ετήσια βάση το ποσοστό αυτό είναι κατά μέσο όρο 24%.

Με βάση τα προηγμένα συστήματα ενεργειακής παρακολούθησης που διαθέτει το ΚΠΙΣΝ, προκύπτει ότι ο κλιματισμός και η θέρμανση του νερού χρήσης καταναλώνουν το 55% της συνολικής ενέργειας, ενώ πρέπει να τονιστεί το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό του φωτισμού στο 18%.

Ένα ενδιαφέρον επίσης στοιχείο είναι το πολύ χαμηλό ποσοστό ενέργειας που δαπανάται από τα συγκροτήματα αντίστροφης ώσμωσης θαλασσινού και υφάλμυρου νερού (0,51%). Το στοιχείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς, με πολύ λίγη ενέργεια, τα δύο αυτά συγκροτήματα παράγουν σχεδόν όλη την ποσότητα νερού άρδευσης που χρειάζονται το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος και ο περιβάλλων χώρος, εξοικονομώντας πολύτιμους υδατικούς, ενεργειακούς και οικονομικούς πόρους.

Ανασύσταση μεσογειακής χλωρίδας

Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος είναι ένα πολυμορφικό τοπίο, προσβάσιμο και ανοιχτό σε όλους, ένας ζωντανός οργανισμός σε διαρκή εξέλιξη. Στο πάρκο έχουν φυτευτεί 1.439 δένδρα, 128.000 θάμνοι, 164.000 αγρωστώδη και βολβοί. Το γρασίδι στο Ξέφωτο καλύπτει μια έκταση 5.070 m2. Συνολικά το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος έχει έκταση 210 στρεμμάτων.  Η χλωρίδα προέρχεται αποκλειστικά από την παλέτα της  μεσογειακής βλάστησης και αποτελείται κυρίως από ξηρανθεκτικά φυτά που χαρακτηρίζουν το τοπίο της χώρας μας και είναι κατάλληλα για τις συγκεκριμένες κλιματικές συνθήκες. Η επιλογή και σύνθεση των φυτών στους χώρους του πάρκου έγινε με γνώμονα τις εποχικές εναλλαγές, ώστε εκτός των άλλων να μπορούμε να είμαστε μάρτυρες της ποικιλίας των χρωματισμών, των αρωμάτων και των αισθήσεων που μας επιφυλάσσει η διαδοχή των εποχών.

Τα περισσότερα φυτά στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος έχουν χαμηλές υδατικές ανάγκες. Στις περιοχές φύτευσης, το χώμα έχει καλυφθεί με χαλικάκι ώστε να περιοριστεί η εξάτμιση. Για την εύρεση των φυτών, έγινε μια ενδελεχής έρευνα, έτσι ώστε να εντοπιστούν τα κατάλληλα είδη και στελέχη που θα πληρούν τις προδιαγραφές ανάπτυξης και μορφολογίας. Προέκυψαν με αυτόν τον τρόπο πρότυπες συνεργασίες με ελληνικά και ξένα φυτώρια, όπως και με τον Βοτανικό Κήπο Διομήδους και τους ερευνητές του, οι οποίοι συνέλεξαν τους σπόρους από την Αττική και τα νησιά του Αργοσαρωνικού.

Έχει επίσης θεσμοθετηθεί η κατάρτιση του Ημερήσιου Προγράμματος Συντήρησης των φυτών του πάρκου σύμφωνα με τις ανάγκες και τη φυσιολογία του κάθε είδους, με στόχο την ολοκλήρωση όλων των σταδίων του εκάστοτε βιολογικού κύκλου του (αύξηση της βλάστησης, ανθοφορία, απομάκρυνση ανθοφορίας, κλάδεμα μόρφωσης).

Τέλος, για τα ελαιόδενδρα του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος αλλά και για την καλλιέργεια λαχανικών, υπάρχει σαφής προσανατολισμός αξιοποίησης των παραγόμενων καρπών των καλλιεργούμενων ειδών προ ή κατόπιν επεξεργασίας (παραγωγή νωπών φρούτων και εποχικών λαχανικών, ελαιόλαδου ή και προϊόντων επεξεργασίας ελαιόλαδου, όπως σαπούνι, το οποίο και πωλείται στο SNFCC Store).

Οι χώροι πρασίνου καλύπτονται από προσαρμοσμένα στο μικροκλίμα φυτικά είδη της Μεσογειακής παλέτας. (φωτο: Γιώργης Γερόλυμπος)

Τα φυτεμένα δώματα στα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Κτιρίου Στάθμευσης καλύπτονται με μεσογειακά φυτά που αναπτύσσονται σε ειδική υποδομή. Το υπόστρωμα ανάπτυξης σε συνδυασμό με τα φυτά δημιουργούν συνθήκες δροσισμού στα κτίρια, και λειτουργούν ως προστατευτικό στρώμα τον χειμώνα και το καλοκαίρι.

Πέρα όμως από την καίρια θέση του στον αστικό ιστό της Αθήνας, το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος αποτελεί και μια πρότυπη γεννήτρια ευνοϊκών μικροκλιματικών συνθηκών, επηρεάζοντας σημαντικά το μικροκλίμα της ευρύτερης περιοχής.

Τα δέντρα που έχουν φυτευθεί, εκτός του ότι απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, αυξάνουν την ατμοσφαιρική υγρασία, συμμετέχουν στον υδρολογικό κύκλο και παρέχουν σκίαση, αμβλύνοντας έτσι τη θερμική επιβάρυνση του αστικού περιβάλλοντας και βελτιώνοντας δραστικά τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Τα Φυτεμένα Δώματα πάνω από τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Χώρου Στάθμευσης συγκρατούν τα αιωρούμενα σωματίδια και τη σκόνη, ενώ απορροφούν, αντί να αντανακλούν, τον θόρυβο και την ηλιακή ακτινοβολία, καταπολεμώντας έτσι το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας». Επιπλέον, συμμετέχουν στη διαχείριση των ομβρίων και στην ορθολογική διαχείριση του νερού.

Εξοικονόμηση και ανακύκλωση νερού

Το θαλασσινό νερό συλλέγεται και υφίσταται επεξεργασία μέσω της διαδικασίας της αφαλάτωσης, και έτσι αξιοποιείται για την κάλυψη των αναγκών άρδευσης του συνόλου του φυτικού υλικού του πάρκου, καθώς και για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα με παράλληλη μείωση της αλατότητας. Επίσης γίνεται συλλογή ομβρίων, κυρίως από το Ενεργειακό Στέγαστρο. Σταδιακά και με σταθερό ρυθμό επιτυγχάνεται μείωση των συνολικών υδατικών αναγκών άρδευσης, ιδιαίτερα όσον αφορά τα κωνοφόρα δένδρα.

Σημαντικό στοιχείο στο μικροκλιματικό σύστημα του ΚΠΙΣΝ αποτελεί  το Κανάλι στο νοτιοανατολικό τμήμα του γηπέδου. Το Κανάλι φέρνει νερό από τη θάλασσα (Φαληρικό Δέλτα) και καθώς εισχωρεί στο ελεύθερο μέρος του ΚΠΙΣΝ διαμορφώνει έναν ιδιαίτερο χώρο για αναψυχή και εκδηλώσεις. Επιπλέον το Κανάλι λειτουργεί και ως αντιπλημμυρικό έργο.

Μία με δύο φορές τον χρόνο διενεργείται προγραμματισμένος καθαρισμός του Καναλιού, ο οποίος διαρκεί περίπου 4 εβδομάδες και περιλαμβάνει αποστράγγιση του Καναλιού, καθαρισμό του πυθμένα και των πλαϊνών με βούρτσες και νερό υπό πίεση, καθώς και καθαρισμό των σωληνώσεων και των αντλιοστασίων. Οι αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές του ΚΠΙΣΝ και η πλατινένια πιστοποίηση Leed δεν επιτρέπουν τον καθαρισμό του νερού του Καναλιού με χλώριο ή άλλα χημικά μέσα. Η ποιότητα όμως του νερού ελέγχεται διαρκώς.

Το ΚΠΙΣΝ έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο αυτάρκες ως προς τις ανάγκες του σε νερό για την άρδευση των χώρων πρασίνου, τις εφαρμογές μη πόσιμου νερού, αλλά και ως προς το νερό που χρησιμοποιείται στο Κανάλι. Πολύ σημαντική είναι η συνεισφορά των συγκροτημάτων αντίστροφης ώσμωσης θαλασσινού και υφάλμυρου νερού. Το παραγόμενο νερό των δύο συγκροτημάτων χρησιμοποιείται στην άρδευση ελαχιστοποιώντας έτσι την επιβάρυνση του δημόσιου δικτύου πόσιμου νερού.

Για την εξοικονόμηση νερού, υπάρχουν συστήματα αυτόματης άρδευσης όπως βέβαια και χρήση φυτών με μειωμένες απαιτήσεις. Η άρδευση γίνεται υπόγεια και στάγδην (αντί για επιφανειακή) ενώ υπάρχει και κάλυψη του χώματος με ποταμίσιο χαλίκι που αποτρέπει τη γρήγορη εξάτμιση του νερού

Αντίστοιχες είναι και οι προβλέψεις για τους εσωτερικούς χώρους: οι μπαταρίες νιπτήρων λειτουργούν με φωτοκύτταρο με αποτέλεσμα να μη σπαταλάται νερό άσκοπα, ενώ οι ουρητήρες έχουν το ίδιο σύστημα και καζανάκια διπλής ροής.  

Με το υπάρχον σύστημα καθαρισμού, το 85% του γκρίζου νερού επαναχρησιμοποιείται. Γκρίζο νερό είναι αυτό που προέρχεται από πλυντήρια, κουζίνες, βρύσες και μπάνια. Μετά την επεξεργασία του, μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί σε καζανάκια, για επιφανειακό πότισμα, και για εργασίες καθαριότητας. Το ανακυκλωμένο νερό είναι διαυγές, χωρίς χρήση χλωρίου ή άλλων χημικών αναλωσίμων. Στο ΚΠΙΣΝ το γκρίζο νερό επαναχρησιμοποιείται προς το παρόν στα καζανάκια στο κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Διαχείριση απορριμμάτων-ανακύκλωση

Το ΚΠΙΣΝ έχει αναπτύξει διαδικασίες που ενθαρρύνουν την ανακύκλωση τόσο από τους εργαζόμενους,ό σο και από τους επισκέπτες. Το 2017 έγινε η αρχή των προγραμμάτων ανακύκλωσης στο ΚΠΙΣΝ με βάση τον διαχωρισμό στην πηγή των αποβλήτων. Σύμφωνα με το εκπονημένο Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, εγκαταστάθηκαν 15 διαφορετικές ροές ανακύκλωσης. Με αυτόν τον τρόπο συλλέγονται ετησίως 50-70 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών.

Το κοινό μπορεί να ανακυκλώνει στο ΚΠΙΣΝ χαρτί, μέταλλο και πλαστικό σε κάδους που υπάρχουν σε πολλά σημεία στον χώρο, γυαλί, μπαταρίες οικιακού τύπου καθώς και υφάσματα και ρούχα στους ειδικούς κάδους που έχουν τοποθετηθεί σε επίκαιρα σημεία. Παράλληλα υπάρχει ειδική μέριμνα για απόβλητα που προκύπτουν από εργασίες συντήρησης.

Η συλλογή, αποκομιδή και ανακύκλωση των απορριμμάτων στο ΚΠΙΣΝ γίνεται αποκλειστικά με ιδιωτικά μέσα, μέσω συμβολαίου παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών διαχείρισης. Επιπλέον, το ΚΠΙΣΝ έχει την υποχρέωση υποβολής ετησίων εκθέσεων παραγωγού αποβλήτων στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Στα τέλη του 2019 ξεκίνησε η εφαρμογή αξιολόγησης των αποβλήτων του ΚΠΙΣΝ σε συνεργασία με τον πάροχο υπηρεσιών. Το Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων καλύπτει δύο άξονες:

  • Αξιολόγηση της ποιότητας των ανακυκλώσιμων υλικών του ΚΠΙΣΝ και προσδιορισμό των ξένων προσμίξεων σε σχέση με το ποσοστό ανακυκλώσιμου υλικού, στον χώρο της τελικής διάθεσης απορριμάτων στη μονάδα ανακύκλωσης
  • Ανάλυση ποιοτικής σύστασης των κάδων των ανακυκλώσιμων στη φάση συλλογής εντός του χώρου συλλογής αποβλήτων στο ΚΠΙΣΝ. Στόχος είναι η μέτρηση της ποιότητας των ανακυκλώσιμων υλικών ανά κάδο και ο προσδιορισμός των ξένων προσμίξεων σε σχέση με το ποσοστό ανακυκλώσιμου υλικού.

Αξίζει να σημειώσουμε πως ακόμα και οι ποσότητες που δεν είναι δυνατό να ανακυκλωθούν οδηγούνται μέσω κατάλληλης συνεργασίας προς ενεργειακή αξιοποίηση (παραγωγή καυσίμου RDF – Refuse Derived Fuel), με αποτέλεσμα σχεδόν μηδενική ποσότητα αποβλήτων από το ΚΠΙΣΝ να καταλήγει τελικά σε ΧΥΤΑ.

Βιώσιμη κινητικότητα

Για το ΚΠΙΣΝ, η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί σταθερό στόχο, με κύρια επιλογή την καλλιέργεια της ποδηλατικής κουλτούρας και τη χρήση του ποδηλάτου ως μέσου μετακίνησης, άσκησης και ψυχαγωγίας. Στο ΚΠΙΣΝ έχει δημιουργηθεί ποδηλατόδρομος μήκους 2,5 χιλιομέτρων συνδεδεμένος με το δίκτυο ποδηλατοδρόμων του Δήμου Καλλιθέας και τον μητροπολιτικό ποδηλατόδρομο της Αθήνας. Σε διάφορα σημεία του ΚΠΙΣΝ υπάρχουν ασφαλείς θέσεις στάθμευσης ποδηλάτου για τα άτομα που προτιμούν το ποδήλατο για τη μετακίνησή τους. Διαμέσου της Εσπλανάδας του ΚΠΙΣΝ, που περνάει πάνω από τη Λεωφόρο Ποσειδώνος, μπορεί κανείς να μετακινηθεί με το ποδήλατό του από την Καλλιθέα στον Φλοίσβο.

Για τις μετακινήσεις του προσωπικού και των συνεργατών του ΚΠΙΣΝ στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος χρησιμοποιούνται ηλεκτρικά αμαξίδια με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών CO2 .

clima21 team

Επάνω φωτογραφία: ⓒSNFCC Ευτυχία Βλάχου