Οι τόποι και οι κοινότητες που διαμορφώνουμε σήμερα θα καθορίσουν το κατά πόσο θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις καθοριστικές προκλήσεις της εποχής μας: την κλιματική κρίση, τον κοινωνικό κατακερματισμό, την οικονομική αστάθεια και την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Οι κρίσεις αυτές δεν είναι πλέον θεωρητικές· επιδεινώνονται σωρευτικά, επιταχύνονται και αναδιαμορφώνουν τους ίδιους τους χώρους στους οποίους ζούμε. Γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργήθηκε η Συμμαχία Baukultur του Νταβός.
του Oliver Martin
Η Συμμαχία Baukultur (Σημ.: Baukultur στα Γερμανικά σημαίνει κουλτούρα του δομημένου περιβάλλοντος) δημιουργήθηκε για να επιταχύνει μια συνολική αλλαγή στον τρόπο που φανταζόμαστε, σχεδιάζουμε και διαμορφώνουμε το περιβάλλον όπου κατοικούμε – όχι ως μια αποκομμένη προσπάθεια, αλλά ως ένα από τα πιο ισχυρά μέσα πίεσης για τη συλλογική ανθεκτικότητα, την αναγέννηση και την ευημερία.
Η επίτευξη αυτής της υψηλής ποιότητας στο δομημένο περιβάλλον αφορά την ανάπτυξη, αναγέννηση και διατήρηση τόπων, με βασική δέσμευση την υποστήριξη της ποιότητας ζωής και την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού. Οι δυναμικοί τόποι προάγουν τις οικονομικές ευκαιρίες και βελτιώνουν την υγεία μας, ενώ σέβονται την παράδοση της τοπικής ιδιοκτησίας και τις αξίες της κοινότητας. Αυτή η ανθρωποκεντρική προσέγγιση αναγνωρίζει ότι οι επιλογές μας για το δομημένο περιβάλλον διαμορφώνουν την κουλτούρα μας.
Τα μέσα που χρησιμοποιούμε για να διαμορφώσουμε τον κόσμο μας – η αρχιτεκτονική, ο πολεοδομικός σχεδιασμός, η κατασκευή και η μηχανική, μεταξύ άλλων – καθώς και οι αποφάσεις μας για τους δημόσιους χώρους, τα υλικά και την πολιτιστική διατήρηση, επηρεάζουν το πώς βιώνουμε την καθημερινότητα και τον βαθμό της ευημερίας μας. Πιστεύουμε ότι οι τόποι πρέπει να γίνουν όχι μόνο βιώσιμοι, αλλά και να πετυχαίνουν βαθιές, δομικές αλλαγές – να αποκαθιστούν τα οικοσυστήματα, να προάγουν την ισότητα και να αντανακλούν τις πολιτιστικές ταυτότητες που μας ενώνουν.
Η Συμμαχία έχει συντάξει μια σειρά εκθέσεων που παρουσιάζουν διαφορετικές προσεγγίσεις για τρόπους δράση, αποτέλεσμα μιας συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων, επαγγελματιών και της κοινωνίας των πολιτών σε διεθνές επίπεδο πάνω στους τομείς της ανθεκτικότητας και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της βιωσιμότητας, της κυκλικής οικονομίας, και της δημιουργίας πρόσθετης κοινωνικής αξίας.
Η ολιστική προσέγγιση της Συμμαχίας ενσωματώνει την οικολογική αποκατάσταση, την πολιτιστική διατήρηση και τη συμμετοχή της κοινότητας, με στόχο τη δημιουργία δυναμικών και ασφαλών τόπων διαβίωσης που σέβονται την πολιτιστική κληρονομιά και προάγουν την περιβαλλοντική αναγέννηση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξετάσουμε αν η τοπική οικονομία είναι συμπεριληπτική, αν οι πιο ευάλωτοι έχουν στέγαση, αν οι επιλογές είναι βιώσιμες και αν η υγεία υποστηρίζεται.
Αυτό που ενώνει αυτούς τους διαφορετικούς τομείς εστίασης είναι ένα κοινό όραμα: ότι οι υψηλής ποιότητας τόποι διαβίωσης βρίσκονται στα θεμέλια και όχι στο περιθώριο των έργων μας.
Είτε αναβαθμίζουμε τις πόλεις μας ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους στην κλιματική αλλαγή, αναγεννώντας τη γη και τα υλικά, είτε δημιουργούμε δίκαια μοντέλα στέγασης και υποδομών, το πιο σημαντικό είναι το πώς αυτές οι παρεμβάσεις διαμορφώνουν την ανθρώπινη εμπειρία. Προάγουν την αξιοπρέπεια, την αίσθηση του ανήκειν και την εμπιστοσύνη; Προκαλούν τη συμμετοχή και τη δημιουργικότητα; Αναγεννούν τη ζωή – πολιτιστικά, κοινωνικά και οικολογικά;
Αυτός είναι ο κανόνας στον οποίο πρέπει να ανταποκριθούμε, όπως αναφέρεται στο Σύστημα Ποιότητας Baukultur του Νταβός και τα οκτώ κριτήριά του για υψηλή ποιότητα – διακυβέρνηση, λειτουργικότητα, περιβάλλον, οικονομία, διαφορετικότητα, περιεχόμενο, αίσθηση του τόπου και ομορφιά.
Σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα και τομείς υπάρχει η ανάγκη για συνεργασία με μακροπρόθεσμη σκέψη, και οι συνεργασίες είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι κοινότητές μας. Συντονισμένες στρατηγικές που καλύπτουν όλες τις φάσεις ανάπτυξης και ανακαίνισης είναι απαραίτητες για να μπορέσουν οι τόποι να προσαρμοστούν στις ταυτόχρονες τοπικές και παγκόσμιες πιέσεις που αντιμετωπίζουν. Οι συνεργασίες δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, οι συμμαχίες ανάμεσα σε διαφορετικούς τομείς, και η συμμετοχή της κοινότητας είναι τα κλειδιά για την προώθηση ουσιαστικών αλλαγών.
Οι συλλογικές προσπάθειες είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων και για τη διαμόρφωση ανθεκτικών, βιώσιμων και ουσιαστικών αποτελεσμάτων για τις κοινότητες σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δυνατότητες αλλαγών μέσω της στοχευμένης και συνεργατικής αστικής ανάπτυξης είναι σημαντικές.
Καλούμε τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων, του επιχειρηματικού κόσμου και της κοινωνίας των πολιτών να μελετήσουν και να αξιολογήσουν κατά πόσο οι προσεγγίσεις και τα μοντέλα που παρουσιάζουμε στην έκθεσή μας μπορούν να τους βοηθήσουν να προχωρήσουν σε ριζικές αλλαγές, βασισμένες σε ολιστικές, παγκόσμιες αρχές για ένα δομημένο περιβάλλον υψηλής ποιότητας.
Η Baukultur αποτελεί μια κοινή γλώσσα και μια παγκόσμια δέσμευση για τη διαμόρφωση τόπων που θρέφουν τόσο τον άνθρωπο όσο και τον πλανήτη. Μας υπενθυμίζει ότι κάθε υλικό που επιλέγουμε, κάθε δημόσιος χώρος που σχεδιάζουμε, κάθε κανονισμός που θεσπίζουμε και κάθε συνεργασία που οικοδομούμε εκφράζει τον κόσμο στον οποίο επιλέγουμε να ζήσουμε. Λειτουργεί ως έναυσμα προβληματισμού: τι θα γινόταν αν το δομημένο περιβάλλον μπορούσε να αποτελέσει μοχλό αποκατάστασης του πλανήτη και όχι αιτία βλάβης; Αν η ομορφιά, η κυκλικότητα, η ανθεκτικότητα, το προσιτό κόστος και η πολιτιστική συνέχεια δεν ήταν αντικρουόμενες επιλογές, αλλά σημεία αφετηρίας;
Η Συμμαχία Baukultur του Νταβός δημιουργήθηκε για να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα – με πεποίθηση, συνεργασία και φροντίδα. Είμαστε υπερήφανοι που στεκόμαστε δίπλα στο παγκόσμιο, συνεχώς διευρυνόμενο δίκτυο ανθρώπων και θεσμών που κάνουν πράξη αυτή τη θεμελιώδη αλλαγή, και προσβλέπουμε σε όσα θα διαμορφώσουμε μαζί στο μέλλον.
—–
Ο Oliver Martin είναι Πρόεδρος του The Davos Baukultur Alliance και επικεφαλής του Τμήματος Baukultur του Ομόσπονδου Υπουργείου Πολιτισμού της Ελβετίας