Η Κομισιόν προτείνει την αναβάθμιση των ενεργειακών υποδομών της ΕΕ με σκοπό τη μείωση των λογαριασμών ρεύματος και την ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας.
Οι υποδομές δικτύων, «ραχοκοκαλιά» του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος, μπαίνουν σε τροχιά εκσυγχρονισμού και επέκτασης, ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητές τους. Η δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τα ευρωπαϊκά δίκτυα και η πρωτοβουλία «Ενεργειακές Λεωφόροι», που παρουσιάστηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 2025 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα καταστήσουν δυνατή την αποδοτική ροή ενέργειας σε όλα τα κράτη μέλη, με την ενσωμάτωση φθηνότερης καθαρής ενέργειας και την επιτάχυνση του εξηλεκτρισμού. Αυτό θα συμβάλει στη μείωση των τιμών της ενέργειας και θα στηρίξει την οικονομικά προσιτή διαβίωση για όλους τους Ευρωπαίους. Θα εξασφαλίσει επίσης ασφαλή και αξιόπιστο εφοδιασμό, καθώς η Ευρώπη απομακρύνεται από τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας προκειμένου να επιτύχει ενεργειακή ανεξαρτησία.
Η δέσμη μέτρων για τα δίκτυα σηματοδοτεί μια νέα προσέγγιση για τις ενεργειακές υποδομές, εισάγοντας μια πραγματικά ευρωπαϊκή προοπτική όσον αφορά τον σχεδιασμό των υποδομών, ενώ παράλληλα επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης και διασφαλίζει δικαιότερη κατανομή του κόστους για τα διασυνοριακά έργα. Η νέα προσέγγιση θα καταστήσει δυνατή τη βέλτιστη χρήση των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών και, παράλληλα, θα επιταχύνει την ανάπτυξη δικτύων και άλλων υλικών ενεργειακών υποδομών σε ολόκληρη την ΕΕ.
Για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των υποδομών δικτύου στο μέλλον, η Επιτροπή προτείνει πρόσθετους τρόπους χρηματοδότησης. Ο επιμερισμός του κόστους και η ομαδοποίηση αποτελούν τέτοια παραδείγματα: οι ολοένα και πιο ολοκληρωμένες διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές αποφέρουν οφέλη και εκτός της επικράτειας κατασκευής τους. Αυτό καθιστά τον δίκαιο και διαφανή επιμερισμό του κόστους απαραίτητο για την αποφυγή δυσανάλογων επιβαρύνσεων για τους κατά τόπους καταναλωτές. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η δέσμη μέτρων για τα ευρωπαϊκά δίκτυα αποσκοπεί στην παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας και δικαιοσύνης όσον αφορά τον τρόπο αξιολόγησης του κόστους και των οφελών. Η ομαδοποίηση έργων υποδομής μπορεί επίσης να διευκολύνει τη χρηματοδότηση, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας φορέων ειδικού σκοπού, προσελκύοντας έτσι πρόσθετες επενδύσεις.
Οι 8 ενεργειακές λεωφόροι, που ανακοινώθηκαν από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2025, καλύπτουν τις πλέον επείγουσες ανάγκες σε υποδομές, για τις οποίες απαιτείται πρόσθετη βραχυπρόθεσμη στήριξη και δέσμευση όσον αφορά την υλοποίηση. Η επιλογή τους έγινε με βάση τη στρατηγική σημασία τους για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και το επίπεδο πολιτικής στήριξης που απαιτείται από την ΕΕ για την επιτυχή υλοποίησή τους.
Η Επιτροπή δεσμεύεται να επιταχύνει αμέσως τις εργασίες για τις ενεργειακές λεωφόρους μέσω ενισχυμένου πολιτικού συντονισμού, αξιοποιώντας τις περιφερειακές ομάδες υψηλού επιπέδου, κινητοποιώντας τη στήριξη των Ευρωπαίων συντονιστών, συνεργαζόμενη στενά με την ειδική ομάδα για την Ενεργειακή Ένωση και επεκτείνοντας το πεδίο εργασιών πέραν των κρατών μελών της ΕΕ, όπου είναι αναγκαίο. Σε κάθε έργο θα δοθεί προτεραιότητα σε επίπεδο ΕΕ, ενώ η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να τους δοθεί η ίδια προτεραιότητα σε εθνικό επίπεδο.
Επόμενα βήματα
Οι νομοθετικές προτάσεις θα υποβληθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία. Παράλληλα, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη και όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη για την υλοποίηση βασικών διασυνοριακών έργων ενεργειακών υποδομών —όπως δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο του δεύτερου ενωσιακού καταλόγου έργων κοινού ενδιαφέροντος και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Η συνεργασία αυτή θα είναι καίριας σημασίας για την ταχεία υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Ενεργειακές Λεωφόροι», καθώς και για την επιτάχυνση της αδειοδότησης έργων ανανεώσιμης ενέργειας, έργων αποθήκευσης και σταθμών επαναφόρτισης.
Ιστορικό
Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί εντός του ισχύοντος νομικού πλαισίου της ΕΕ, η Ευρώπη δεν έχει επιτύχει το επίπεδο διασυνδεσιμότητας μεταξύ των κρατών μελών που θα καθιστούσε δυνατή μια πραγματική ενεργειακή Ένωση, καθώς αρκετά κράτη μέλη δεν βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου διασύνδεσης του 15% έως το 2030. Το κόστος της αδράνειας είναι εντυπωσιακό: το 2022 τα ορυκτά καύσιμα είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στη χρήση ακαθάριστης διαθέσιμης ενέργειας (70%) στην ΕΕ, ενώ το 98% του συνόλου του πετρελαίου και του αερίου που χρησιμοποιήθηκε στα κράτη μέλη ήταν εισαγόμενο. Αυτό εκθέτει την ΕΕ στην αστάθεια των τιμών και σε γεωπολιτικούς κινδύνους.
Το 2024 οι τιμές της βιομηχανικής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ ανήλθαν σε 0,199 ευρώ ανά kWh, έναντι 0,082 ευρώ στην Κίνα και 0,075 ευρώ στις ΗΠΑ. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, η μέση τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές της ΕΕ κυμαινόταν από 0,3835 ευρώ ανά kWh στη Γερμανία έως 0,1040 ευρώ ανά kWh στην Ουγγαρία, ενώ οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για τους μη οικιακούς καταναλωτές κυμαίνονταν από 0,2726 ευρώ ανά kWh στην Ιρλανδία έως 0,0804 ευρώ ανά kWh στη Φινλανδία. Βασική αιτία αυτής της ανισότητας είναι το ανεπαρκές επίπεδο επενδύσεων και ολοκλήρωσης των υποδομών .
Ως εκ τούτου, η κλιμάκωση της χρηματοδοτικής στήριξης είναι καίριας σημασίας. Στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2028-2034, η Επιτροπή πρότεινε πενταπλάσια αύξηση του προϋπολογισμού του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ) — Ενέργεια, από 5,84 δισ. ευρώ σε 29,91 δισ. ευρώ. Η δημόσια χρηματοδότηση θα συμπληρωθεί με δράσεις για τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων στην επικείμενη στρατηγική για τις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια.
Η Τερέσα Ριμπέρα, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για μια καθαρή, δίκαιη και ανταγωνιστική μετάβαση, δήλωσε σχετικά: «Η δέσμη μέτρων για τα ευρωπαϊκά δίκτυα δεν είναι απλώς μια πολιτική. Είναι η δέσμευσή μας για ένα μέλλον χωρίς αποκλεισμούς, στο οποίο κάθε γωνιά της Ευρώπης θα αποκομίζει τα οφέλη της ενεργειακής επανάστασης: φθηνότερη καθαρή ενέργεια, μειωμένη εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, εξασφάλιση του εφοδιασμού και προστασία από τους κλυδωνισμούς των τιμών. Συμβολίζει την αποφασιστικότητά μας να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες ενωμένοι και να δώσουμε μια πραγματικά ενωσιακή απάντηση σε μια πρόκληση ενωσιακής σημασίας».
Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιέρενσεν, ανέφερε:
«Ένα πραγματικά διασυνδεδεμένο και ενοποιημένο ενεργειακό σύστημα αποτελεί το θεμέλιο μιας ισχυρής και ανεξάρτητης Ευρώπης. Για να το επιτύχουμε, χρειαζόμαστε ένα δίκτυο ενεργειακών υποδομών καλωδίων, αγωγών και δικτύων που να είναι εκσυγχρονισμένο, πλήρως διασυνδεδεμένο και να επιτρέπει την ελεύθερη και ασφαλή ροή καθαρής, οικονομικά προσιτής και παραγόμενης στην ΕΕ ενέργειας σε κάθε γωνιά της Ένωσής μας. Αυτό ακριβώς προτείνουμε σήμερα: ένα κοινό ευρωπαϊκό έργο στον τομέα της ενέργειας που στηρίζει την οικονομικά προσιτή διαβίωση, την οικονομική ανταγωνιστικότητα, την ασφάλεια και την απανθρακοποίηση».
