Νοούνται ενεργειακές κοινότητες χωρίς smartmetering;

Το Clima21 βρέθηκε στο Masterclass του Ευρωπαϊκού Οργανισμού ManagEnergy, και αποτυπώνει την υφιστάμενη κατάσταση σχετικά με τις Ενεργειακές Κοινότητες και το smart metering σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι ενεργειακές κοινότητες αποτελούν ένα ευρωπαϊκό concept που ίσως στην αρχή του ακουγόταν πολύ καλό για να είναι αληθινό. Το όραμα των ενεργειακών κοινοτήτων είναι απλό: να καταστήσει τους πολίτες- παραγωγούς καθαρής ενέργειας, δίνοντάς τους το κίνητρο ενός πιο οικονομικού λογαριασμού ρεύματος, ενώ παράλληλα τους κάνει πρεσβευτές του πράσινου μέλλοντος. Οι Ε.Κ. διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Υπάρχουν καταρχάς τα έργα αυτοπαραγωγής για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των μελών, που λειτουργούν με το σύστημα του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, και τα εμπορικά έργα ΑΠΕ, τα οποία μέσω της συμμετοχής στην αγορά αποφέρουν κέρδη στα μέλη.

Τα εμπορικά έργα ωστόσο θεωρούνταν ως δευτερεύοντα, μιας και ο βασικός σκοπός ήταν να χρησιμοποιηθεί η πράσινη ενέργεια ως ένας μοχλός κοινωνικής αλληλεγγύης και βασικό όπλο καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας σε επίπεδο Δήμων και Περιφερειών. Οι Δήμοι μάλιστα κινητροδοτούνταν για την ίδρυση κοινοτήτων που θα μπορούσαν να προσφέρουν δωρεάν, ή έστω πολύ φθηνότερη ενέργεια σε νοικοκυριά με συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Παράλληλα η Ε.Ε. πρότεινε σαφώς την χρήση της καθαρής ενέργειας από τις Κοινότητες για την ηλεκτροδότηση κτιρίων δημοσίου ενδιαφέροντος που ανήκουν στους Δήμους, όπως σχολεία, δημοτικά γυμναστήρια, στάδια κ.τ.λ.   Μ΄ αυτόν τον τρόπο ο εκάστοτε ΟΤΑ θα έδινε το «πράσινο» φως και θα προωθούσε την αλλαγή παραδείγματος από τον λιγνίτη στις ΑΠΕ έμπρακτα.

Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν πήγαν ακριβώς όπως αναμενόταν. Στην τελευταία απογραφή του Green Tank, μετρήθηκαν 1.742 ενεργές Ενεργειακές Κοινότητες, εκ των οποίων έχει ηλεκτριστεί μόλις το 25%, ενώ η πλειονότητά τους αφορά εμπορικά έργα ΑΠΕ. Αναφορικά με το πλήθος των Ε.Κ. η Ελλάδα «σκοράρει» ψηλότερα από κάθε άλλη σχεδόν χώρα της Ε.Ε. . Για να γίνει κατανοητή η τάξη μεγέθους αξίζει να αναφέρουμε ότι η  η Κροατία διαθέτει 3 Ε.Κ., ενώ η Ιταλία (με το παρεμφερές κλίμα) περίπου 500. Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς πως εφόσον έχουμε τέτοια πληθώρα κοινοτήτων, θα έχουμε αντίστοιχα ανεπτυγμένη και την δέουσα τεχνολογία για την ομαλή λειτουργία τους. Δηλαδή; Έξυπνους μετρητές, αν όχι σε κάθε νοικοκυριό ανεξαιρέτως, τότε έστω σε κάθε νοικοκυριό που αποτελεί μέλος Ε.Κ. .

Αναφορικά με τους μετρητές, αφενός παρέχουν τη δυνατότητα της σαφούς καταγραφής των ενεργειακών αναγκών και καταναλώσεων, αφετέρου αποτελούν το κλειδί της απεμπλοκής των Ε.Κ. από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι ακόμα και σήμερα είναι υπεύθυνοι (στην Ελλάδα) για την μέτρηση και την έκδοση των λογαριασμών. Επί της ουσίας, οι έξυπνοι μετρητές έχουν τη δυνατότητα καταγραφής ενεργειακών δεδομένων ανά 15 λεπτά, και σε περιπτώσεις μετρητών νέας γενιάς μπορεί να γίνει ακόμα και σύνδεση με πλατφόρμα ώστε ο καταναλωτής να έχει μια σαφή εικόνα της ροής ενέργειας και να μπορεί να κάνει πιο σωστές επιλογές χρήσης ανάλογα με τη ζώνη ώρας, οι οποίες φυσικά αντανακλώνται μετέπειτα και στον λογαριασμό ρεύματος.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η έξυπνη καταμέτρηση της κατανάλωσης θεωρείται αναγκαία συνθήκη ακόμα και για το στήσιμο μιας Ε.Κ.  Η  Christiane Egger αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ενεργειακού οργανισμού της Άνω Αυστρίας, διευθύντρια του Cleantech-Cluster Energy Days και αντιπρόεδρος για την κλιματική ουδετερότητα της FEDARENE, του ευρωπαϊκού δικτύου περιφερειακών οργανισμών ενέργειας και περιβάλλοντος, ανέφερε μάλιστα χαρακτηριστικά: «Δεν μπορούμε να μιλάμε για ενεργειακές κοινότητες χωρίς έξυπνους μετρητές. Όσες χώρες βρίσκονται ακόμα πίσω σε αυτό, πρέπει να αναζητήσουν τις αιτίες στην ανυπαρξία πολιτικής βούλησης από τους κυβερνώντες τους». Το ζήτημα μάλιστα ευρωπαϊκά έχει ξεφύγει από την ύπαρξη ή μη των έξυπνων μετρητών, μιας και θεωρείται δεδομένη, και αυτή τη στιγμή ο φακός έχει γυρίσει στην μείωση του χρόνου καταγραφής, από τα 15 λεπτά σε μηδενισμό, δηλαδή σε real-time καταγραφές.

Τη στιγμή λοιπόν που «έξω» συζητάνε πώς θα έχουν καλύτερα, ακριβέστερα και περισσότερα δεδομένα για τις Ε.Κ., στην Ελλάδα μόλις φέτος ξεκινάει το πρώτο roll-out έξυπνων μετρητών, με την συνεργασία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του ΔΕΔΔΗΕ. Το έργο για τη διανομή 3 εκατομμυρίων μετρητών, βρίσκεται σήμερα σε φάση συμβασιοποίησης, ενώ έχουν κλείσει οι υπογραφές με τους τρεις αναδόχους να είναι οι εταιρίες: Itron (40%, 1,2 εκατ. συσκευές), η Iskraemeco (35%, 1,05 εκατ. συσκευές) και η Protasis (25%, 750.000 συσκευές). Θεωρητικά το πρώτο στάδιο της συμφωνίας μεταξύ ΕΤΕπ και ΔΕΔΗΕ αφορά την εγκατάσταση 3,12 εκατομμυρίων έξυπνων μετρητών και της απαραίτητης υποστηρικτικής υποδομής για την τριετία 2023-2026.

Μέχρι την χρονιά-ορόσημο 2030 για το smart metering, προβλέπεται να βρίσκονται σε λειτουργία 7.5 εκατομμύρια ελληνικοί έξυπνοι μετρητές. Έως τον Μάιο του 2024, πάντως, εν λειτουργία βρίσκονταν μόλις 360.000.

Σ΄ αυτή τη φάση η Ελλάδα παρά τις πολλές (σε πλήθος) ενεργειακές κοινότητες έχει ακόμα να διανύσει μακρύ δρόμο, ενώ καλείται να επαναπροσδιορίσει άμεσα την κατεύθυνση εκμετάλλευσής τους, ώστε οι πόροι των πράσινων έργων να επιστρέφονται (και) στην κοινωνία.